00 Bestuur en ondersteuning

0.1 Bestuur

Bestuur

Inleiding Bestuur

Dit thema gaat over de gemeenteraad, het college van burgemeester en wethouders, de griffie en de bestuurlijke samenwerking in de regio. Ook gaat het over de ondersteuning die de gemeenteraad krijgt van de rekenkamercommissie.

Een kleine gemeente als Waalre staat direct vanuit bestuur en organisatie in verbinding met de gemeenschap. We vormen samen een netwerk dat ervoor zorgt dat we in Waalre plezierig wonen en leven. Iedereen doet mee. In 2026 wordt een inclusiviteitsagenda opgesteld. Zelfstandigheid is belangrijk voor de inwoners. Daarvoor is samenwerking met inwoners, maatschappelijke partners en andere gemeenten in de regio nodig. Dat levert meerwaarde op. Daar waar we het zelf kunnen doen we het zelf. Is het efficiënter in de samenwerking, dan doen we het samen.
De huidige grote opgaven op het gebied van klimaat, energie en de schaalsprong kunnen wij niet alleen oplossen. Daarom zetten we de komende jaren in op een verdere ontwikkeling van participatie en regionale samenwerking. De gemeente stimuleert en maakt meer gebruik van de kennis en de kracht die in de samenleving aanwezig is, om dingen zelf te organiseren. Door samen te werken en gebruik te maken van de kennis in de samenleving, kunnen we keuzes maken die beter afgestemd zijn op de behoeften die er leven. We geven op deze manier invulling aan de visie De Kracht van Waalre 2025.

Onze regio is uniek in Nederland: nergens is de economische groei zo groot. De komende jaren hebben wij een grote opgave te vervullen, om de ambities op gebied van wonen, werken, mobiliteit en voorzieningen uit te werken in concrete plannen. Het Rijk investeert enorm in onze regio en onze aandacht gaat voornamelijk uit naar het aandeel dat Waalre daarin moet leveren. We blijven investeren in onze lokale democratie. Daarnaast zetten we ons in om onze dienstverlening goed te organiseren.

Om de uitdagingen aan te (blijven) kunnen, zijn wij actief bezig met de veranderende rol van de overheid in de maatschappij. In de herijking van de Kracht van Waalre in 2025 kregen we input om daar een nieuwe impuls aan te geven. We worden steeds internationaler. Steeds meer mensen vanuit de hele wereld vestigen zich in de regio en in onze gemeente. Dit betekent iets voor onze dienstverlening, de sociale cohesie in onze buurten en wijken en het verenigingsleven. Het heeft ook invloed op onze bestuurlijke rollen. Dat geldt ook voor de grote ontwikkelingen op het gebied van digitalisering en robotisering. Voor de ambtelijke organisatie staan samenwerking, netwerken, flexibiliteit, talentontwikkeling en vernieuwende werkmethoden centraal.

Ons uitgangspunt blijft een optimale leefwereld voor inwoners, bedrijven en instellingen. In iedere opgave spelen diverse belangen een rol. We hebben respect voor ieders belang en brengen individuele belangen zoveel mogelijk in balans met het collectieve belang. We blijven de onderlinge betrokkenheid van mensen, bedrijven en organisaties stimuleren. De sociale cohesie brengt uitdagingen met zich mee in onze steeds internationalere maatschappij. Onze cultuur vermengt zich met andere waarden. Het belangrijkst blijft verbinding, samenwerking en vertrouwen in elkaar en in de overheid. Daar blijven we ons voor inzetten.

De gemeente Waalre (raad, college en organisatie) is een betrouwbare partner. Iedereen in Waalre kan erop vertrouwen dat de gemeente in overleg en samen met alle betrokkenen de opgaven oppakt en realiseert. We kijken daarbij ook naar de eigen mogelijkheden, creativiteit en verantwoordelijkheid van inwoners en hun netwerk. Wanneer inwoners weten wat we doen en weten waarom we het doen, draagt dit bij aan het vertrouwen in elkaar.

Wat willen we bereiken?

We blijven een zelfstandige gemeente

We leggen taken en verantwoordelijkheden daar neer, waar ze het meeste voordeel voor onze inwoners opleveren. Soms doen we dit samen met de inwoners, soms zelf en soms samen met andere overheden, maatschappelijke partners en het bedrijfsleven. We werken steeds meer samen, omdat de opgaven daarom vragen (complexer en meer integraal) en we zo over meer kennis en expertise kunnen beschikken. Een andere ontwikkeling is dat steeds meer zaken door inwoners zelf worden opgepakt en de gemeente een faciliterende rol aanneemt. Deze beweging ondersteunen we. Wat we doen en kunnen doen, sluit hierdoor beter aan bij wat onze inwoners willen. We willen naast elkaar staan in goed evenwicht en met respect voor elkaar samen de uitdagingen aangaan.

Deze ontwikkeling vraagt om het stellen van heldere kaders. Met heldere kaders kan ook de raad zijn controlerende taak goed uitvoeren en het debat op hoofdlijnen voeren. De besluitvorming van de raad biedt ruimte aan (organisaties van) inwoners om invloed te hebben op de plannen van de gemeente. De raad geeft met de kaders het college opdracht om zaken voor te bereiden en uit te voeren. En het college houdt de raad op de hoogte van de uitvoering. Raad, college en ambtelijke organisatie vullen elkaar aan bij het opstellen en uitvoeren van beleid. We maken alleen extra regels of beleid wanneer dit nodig is.

Rekenkamer

Inleiding Rekenkamer

De aanbevelingen die uit de onderzoeken van de rekenkamer komen zijn verbeterpunten voor de organisatie, het college en de raad. De verbeterpunten kunnen bijdragen aan de kwaliteit van de organisatie, van de dienstverlening en van het bestuur.

Wat willen we bereiken?

De rekenkamer doet onafhankelijk onderzoek naar het beleid van de gemeente en het werk van het gemeentebestuur.

De rekenkamer ondersteunt de Waalrese gemeenteraad bij zijn controlerende taak.

De ambtelijke organisatie faciliteert de rekenkamer in het uitvoeren van de onderzoeken

Bestuurlijke samenwerking

Inleiding Bestuurlijke samenwerking

Door bestuurlijke samenwerking kunnen we effectiever en efficiënter werken en grote (gemeente-overstijgende) thema’s uitvoeren, die we alleen niet aankunnen. De directe gevolgen voor onze inwoners verschillen per samenwerkingsverband. In het algemeen kunnen we zeggen dat de regionale samenwerking ervoor zorgt dat de gemeente dienstverlening en voorzieningen van hoog niveau kan blijven bieden. Verder profiteren onze inwoners van een sterke regio, die goed bereikbaar is, met een goed woon- en werkklimaat en veel voorzieningen van hoge kwaliteit. Waalre blijft hoog scoren op de ladder van beste woongemeenten in Nederland en Brabant.

Wat willen we bereiken?

We leggen taken en verantwoordelijkheden daar neer waar ze de grootste kwaliteit voor onze inwoners opleveren.

Dat betekent dat we een aantal taken in een (regionaal) samenwerkingsverband uitvoeren.

0.2 Burgerzaken

Inleiding Burgerzaken

In 2026 blijft Burgerzaken inzetten op toegankelijke en betrouwbare dienstverlening. We voeren onze wettelijke taken zorgvuldig uit en verbeteren onze digitale producten. Tegelijkertijd blijft persoonlijk contact mogelijk in het Huis van Waalre.

De implementatie van een nieuwe burgerzakenapplicatie zorgt voor efficiëntere processen en betere aansluiting op wet- en regelgeving. Ook blijven we investeren in de kwaliteit van de Basisregistratie Personen en de aanpak van identiteits- en adresfraude.

Met deze stappen zorgen we voor een moderne, klantgerichte dienstverlening die past bij de behoeften van onze inwoners.

Wat willen we bereiken?

Betrouwbare en kwaliteitsvolle dienstverlening op het gebied van burgerzaken die aansluit bij de wensen van onze inwoners

Team Burgerzaken streeft naar een dienstverlening die betrouwbaar, zorgvuldig en van hoge kwaliteit is. Dit betekent dat inwoners kunnen rekenen op correcte en tijdige afhandeling van hun aanvragen. De dienstverlening is niet alleen professioneel en volgens geldende wet- en regelgeving, maar ook afgestemd op de behoeften en verwachtingen van de inwoners. Door goed te luisteren, helder te communiceren en continu te verbeteren, wil Burgerzaken bijdragen aan een positieve ervaring voor elke inwoner die contact heeft met de gemeente.

Wat mag het kosten? (bedragen x € 1.000)

Bedragen x €1.000

Exploitatie	Realisatie 2024	Begroting 2025 per 01-07-2025	Begroting 2026	Begroting 2027	Begroting 2028	Begroting 2029
Lasten
0.1 Bestuur	2.800	2.777	2.406	2.369	2.365	2.376
0.10 Mutaties reserves	1.070	205	742	1.095	935	907
0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten	1.430	-12	0	0	0	0
0.2 Burgerzaken	625	682	686	762	687	616
0.3 Beheer overige gebouwen en gronden	28	38	30	33	33	44
Totaal Lasten	5.953	3.690	3.864	4.259	4.020	3.943
Baten
0.1 Bestuur	31	10	8	8	8	8
0.10 Mutaties reserves	1.119	611	398	296	456	398
0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten	0	352	0	0	0	0
0.2 Burgerzaken	447	398	424	468	430	294
0.3 Beheer overige gebouwen en gronden	47	41	39	39	39	39
Totaal Baten	1.643	1.411	869	811	932	738
Gerealiseerd resultaat	4.309	2.280	2.995	3.448	3.088	3.205

Toelichting

Vergelijking van de begroting 2025 met 2026 en meerjarig levert de volgende verschillen op:

Toelichting verschillen lasten:

0.1 Bestuur (voordeel € 371.000)

€ 37.000 nadeel
- Indexering gemeentelijke bijdrage BIZOB
€ 10.000 nadeel
- Voor collegevorming is in 2026 eenmalig een bedrag opgenomen.
€ 11.000 nadeel
- Voor burgerparticipatie is in 2026 meer begroot dan in 2025.
€ 18.000 voordeel
- Totale kosten MRE in 2026 € 18.000 lager als gevolg van eenmalige bijdrage in 2025 van € 25.000 aan het VNG jaarcongres.
€ 67.000 voordeel
- Een deel van de kosten BIZOB voor jeugdzorg wordt op andere post verantwoord.
€ 22.000 voordeel
- In 2025 hebben we eenmalig extra kosten geraamd voor een nieuwe accountant. In 2026 is dit niet nodig.
€ 75.000 voordeel
- Als gevolg van rentedaling en overige mutaties hoeft er in 2026 minder te worden toegevoegd aan de voorziening pensioenen wethouders.
€ 216.000 voordeel
- In 2025 is er bij de 1e turap € 216.000 toegevoegd aan de voorziening personele verplichtingen. Dit is niet nodig in 2026
€ 30.000 voordeel
- De kosten voor de W.O.O. (Wet open Overheid) zijn in 2026 meer verdeeld over andere posten in de begroting.

Toelichting meerjarenramingen:

Budget burgerpeiling is om de drie jaar € 13.000 (2026 en 2029).
Daling rentetoevoeging aan voorziening pensioenen oud wethouders als gevolg van onttrekkingen.
De in 2026 geraamde € 10.000 voor begeleiding kosten collegevorming is niet geraamd voor 2027 - 2029.

0.2 burgerzaken (nadeel € 4.000)

€ 55.000 nadeel
- In dit overzicht zijn voor 2025 nog geen kosten voor verkiezingen geraamd (dit volgt bij de 2e turap 2025). Voor 2026 is voor verkiezingen € 55.000 geraamd.
€ 43.000 voordeel
- Voordeel salariskosten door een andere verdeling van kosten.
€ 8.000 voordeel
- De afdracht van de rijksleges dalen met € 8.000.

Toelichting meerjarenramingen:

Voor de komende jaren wordt een fluctuatie verwacht van reisdocumenten, voornamelijk in het jaar 2027, hierdoor liggen zowel de uitgaven als de inkomsten in dit jaar hoger.
In de begroting is rekening gehouden met de verkiezingsjaren, dit betekent dat er voor 2027 meer verkiezingskosten zijn geraamd voor twee verkiezingen.
In 2027 is eenmalig een budget van € 45.000 geraamd voor het digitaliseren van het archief van burgerzaken.

0.3 beheer overige gebouwen en gronden (voordeel € 8.000)

€ 8.000 voordeel
- Voordeel als gevolg van lagere kosten onderhoud woningen.

Toelichting meerjarenramingen:

Geen verschil van betekenis.

0.10 mutaties reserves (nadeel € 537.000)

€ 25.000 nadeel
- De storting in de reserve bereikbaarheidsagenda laat een oplopende lijn zien dus een hogere storting in 2026.
€ 132.000 nadeel
- Er wordt in 2026 een storting gedaan t.l.v. reserve bruggen in de kapitaaldekkingsreserve bruggen van €132.000. (zie hiervoor ook baten bij mutatie reserves)
€ 260.000 nadeel
- Bij de vaststelling van de begroting 2025 is besloten om een hogere algemene uitkering voor 2026 van €260.000 te storten in de reserve sociaal domein.
€ 150.000 nadeel
- Voor het op peil brengen van de solvabiliteitsratio wordt het begrotingssaldo van 2026 van € 150.000 gestort in de vrije reserve.
€ 30.000 voordeel
- De storting in de reserve bruggen kan met € 30.000 omlaag

Toelichting meerjarenramingen:

Mutaties in de storting en onttrekking aan/uit reserves ten gunste/laste van de exploitatie door afbouw/opbouw van reserves, afloop dekking kapitaallasten en dekking eenmalige lasten uit reserves en storting in de vrije reserve voor het omhoog brengen van de solvabliteitsratio.

0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten (nadeel € 12.000)

€ 12.000 nadeel
- In 2025 stond hier het voordelige saldo van de 1e begrotingswijziging 2025 gepresenteerd.

Toelichting verschillen baten:

0.1 Bestuur (nadeel € 2.000)

Geen verschil van betekenis

0.2 burgerzaken (voordeel € 26.000)

€ 26.000 voordeel
- Er is een voordeel vanaf 2026 van € 26.000 als gevolg van hogere opbrengst leges.

Toelichting meerjarenramingen:

De opbrengsten van de leges fluctueren als gevolg van raming aantal documenten burgerzaken.

0.3 beheer overige gebouwen en gronden (nadeel € 2.000)

Geen verschil van betekenis

Toelichting meerjarenramingen:

Geen verschil.

0.10 mutaties reserves (nadeel € 213.000)

€ 132.000 voordeel
- Er wordt in 2026 een storting gedaan t.l.v. reserve bruggen in de kapitaaldekkingsreserve bruggen van €132.000 (zie hiervoor ook lasten bij mutatie reserves). Dit is hier een voordeel.
€ 223.000 nadeel
- Een onttrekking uit de reserve overlopende posten in 2025 vindt niet plaats in 2026. Dit geeft een nadeel van €223.000 voor 2026 t.o.v. 2025.
€ 122.000 nadeel
- Voor een totaalbedrag van € 121.000 zijn er in 2026 ten gunste van de exploitatie lagere onttrekkingen uit verschillende reserves t.o.v. 2025.

Toelichting meerjarenramingen:

Als gevolg van mutaties in de vrijval reserve bruggen fluctueert het saldo.

0.11 Resultaat van de rekening van baten en lasten (nadeel € 352.000)

€ 352.000 nadeel
- In 2025 stond hier het voordelige saldo van de begroting gepresenteerd.

BBV indicatoren Bedrijfsvoering

Indicator	Omschrijving	Gemeente / referentie	2023 (jaarrekening)	2024 (jaarrekening)	2025 (begroting)	2026 (begroting)
Formatie	Het aantal FTE per 1.000 inwoners	Waalre	6,83	6,98	7,15	7,29
Formatie	Het aantal FTE per 1.000 inwoners	(5) Amigo gemeenten	-	-	7,13	-
Formatie	Het aantal FTE per 1.000 inwoners	Gemeenten < 25.000 inwoners	-	-	-	-
Bezetting	Het aantal FTE per 1.000 inwoners	Waalre	5,67	6,42	6,69	6,31
Bezetting	Het aantal FTE per 1.000 inwoners	(5) Amigo gemeenten	-	-	6,55	-
Bezetting	Het aantal FTE per 1.000 inwoners	Gemeenten < 25.000 inwoners	7,4	-	-	-
Apparaatskosten	Middelen voor personeel, huis-vesting, materieel, automatisering e.d. voor de uitvoering van de organisatorische taken	Waalre	698	757	751	892
Apparaatskosten	Middelen voor personeel, huis-vesting, materieel, automatisering e.d. voor de uitvoering van de organisatorische taken	(5) Amigo gemeenten	-	-	812	-
Apparaatskosten	Middelen voor personeel, huis-vesting, materieel, automatisering e.d. voor de uitvoering van de organisatorische taken	Gemeenten < 25.000 inwoners	-	-	-	-
% externe inhuur	Kosten externe Inhuur als % van totale loonsom	Waalre	32,88	25,22	26,91	14,54
% externe inhuur	Kosten externe Inhuur als % van totale loonsom	(5) Amigo gemeenten	-	-	14,85	-
% externe inhuur	Kosten externe Inhuur als % van totale loonsom	Gemeenten < 25.000 inwoners	19,1	-	-	-
Overhead	Het % overhead kosten ten opzichte van de totale lasten	Waalre	15,26	14,11	15,25	15,69
Overhead	Het % overhead kosten ten opzichte van de totale lasten	(5) Amigo gemeenten	-	-	13,08	-
Overhead	Het % overhead kosten ten opzichte van de totale lasten	Gemeenten < 25.000 inwoners	-	-	-	-
Toelichting apparaatskosten: deze indicator is anders berekend dan voorgaande jaren. Daardoor valt deze hoger uit. De berekening is nu conform de specifieke toelichting op deze indicator zoals de BBV voorschrijft.
Toelichting % externe inhuur: deze indicator valt lager uit door een aangepaste berekening. Uitgaven worden nu op basis van de geraamde inhuur in de begroting berekend.

0.1 Bestuur

Bestuur

Inleiding Bestuur

Wat willen we bereiken?

We blijven een zelfstandige gemeente

Wat gaan we daarvoor doen?

Rekenkamer

Inleiding Rekenkamer

Wat willen we bereiken?

De rekenkamer doet onafhankelijk onderzoek naar het beleid van de gemeente en het werk van het gemeentebestuur.

Wat gaan we daarvoor doen?

Bestuurlijke samenwerking

Inleiding Bestuurlijke samenwerking

Wat willen we bereiken?

We leggen taken en verantwoordelijkheden daar neer waar ze de grootste kwaliteit voor onze inwoners opleveren.

Wat gaan we daarvoor doen?

0.2 Burgerzaken

Inleiding Burgerzaken

Wat willen we bereiken?

Betrouwbare en kwaliteitsvolle dienstverlening op het gebied van burgerzaken die aansluit bij de wensen van onze inwoners

Wat gaan we daarvoor doen?

Wat mag het kosten? (bedragen x € 1.000)

Toelichting

BBV indicatoren Bedrijfsvoering